Blog prawniczy
Upadłość firmy i co dalej
Upadłość firmy i co dalej?
Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. W praktyce oznacza to, iż z chwilą ogłoszenia upadłości majątek dłużnika przestaje służyć swojemu właścicielowi i zaczyna służyć jego wierzycielom. Po ogłoszeniu upadłości przedsiębiorca występuje w obrocie pod dotychczasową firmą z dodaniem oznaczenia "w upadłości".
W skład masy upadłości wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego.
Od chwili powstania masy upadłości upadły traci legitymację zarówno czynną, jak i bierną w odniesieniu do mienia, które tę masę stanowi. Ewentualne powództwo wytoczone przez upadłego lub przeciw upadłemu po ogłoszeniu upadłości, podlega zatem oddaleniu z braku legitymacji. vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2003 r., o sygn. akt: IV CKN 1750/00
Wraz z ogłoszeniem upadłości zastosowanie znajdują szczególne przepisy znajdujące się w ustawie prawo upadłościowe, które przewidują szereg uregulowań specjalnych, zmieniających sytuację zarówno dłużnika, jak i jego kontrahentów. Zobowiązania pieniężne upadłego, których termin płatności świadczenia jeszcze nie nastąpił, stają się wymagalne z dniem ogłoszenia upadłości. Zobowiązania majątkowe niepieniężne zmieniają się z dniem ogłoszenia upadłości na zobowiązania pieniężne i z tym dniem stają się płatne, chociażby termin ich wykonania jeszcze nie nastąpił. Nadto z masy upadłości mogą być zaspokojone odsetki od wierzytelności, należne od upadłego, za okres do dnia ogłoszenia upadłości.
Należy pamiętać, iż roszczenie wynikające z umowy zawartej w wyniku przyjęcia oferty złożonej przez upadłego może być przez wierzyciela dochodzone w postępowaniu upadłościowym tylko wtedy, gdy oświadczenie o przyjęciu oferty zostało złożone upadłemu przed dniem ogłoszenia upadłości.
Upadłość firmy a zobowiązania kredytowe
Umowa kredytu bankowego kreuje stosunek prawny o charakterze trwałym. Pozwala ona tym samym stronie uprawnionej, na korzystanie ze środków pieniężnych w ciągu oznaczonego w treści umowy czasu, z obowiązkiem jego zwrotu po upływie tego czasu. Niemniej celem uniknięcia nadmiernego obciążenia masy upadłości koniecznością realizacji zobowiązań wynikających z umowy kredytu bankowego zasadą generalną jest, iż z dniem ogłoszenia upadłości umowa kredytu, podobnie jak umowa pożyczki wygasa, jeżeli przed tym terminem kredytodawca nie przekazał środków pieniężnych do dyspozycji upadłego.
Kredytodawca może dochodzić naprawienia szkody w postępowaniu upadłościowym, zgłaszając te wierzytelności sędziemu-komisarzowi. W razie oddania do dyspozycji upadłego przed dniem ogłoszenia upadłości części środków pieniężnych, upadły traci prawo do żądania wypłaty części nieprzekazanej. Ponieważ umowa kredytowa wygasa w chwili ogłoszenia upadłości z mocy prawa, przekazanie przedmiotu kredytu po ogłoszeniu upadłości jest świadczeniem nienależnym, w związku z czym wskutek wygaśnięcia umowy przedmiot kredytu nie przechodzi na własność kredytobiorcy, a kredytodawca może się domagać wyłączenia go z masy upadłości.
Upadłość firmy – co z pracownikami?
Przepisy prawa pracy nie blokują działań zmierzających do zaprzestania działalności przedsiębiorstwa, określają natomiast sytuację pracowników w związku z takimi działaniami. Upadłość pracodawcy nie powoduje wygaśnięcia stosunku pracy, w związku z czym konieczne jest dokonanie czynności prawnych zmierzających do rozwiązania obowiązujących umów o pracę.
Warto zaznaczyć, iż w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, nie stosuje się m.in. przepisów dotyczących obowiązku przeprowadzenia konsultacji wypowiedzenia z zakładową organizacją związkową, ochrony przedemerytalnej oraz ochrony związanej z usprawiedliwioną nieobecnością w pracy oraz w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, ani też przepisów szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę.
W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd może orzec, stosownie do żądania pracownika o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu, o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. Należy pamiętać, iż wraz z ogłoszeniem upadłości prawodawca przewidział szereg uregulowań specjalnych, zmieniających sytuację pracownika. Tym samym ogłoszenie upadłości stanowić będzie wystarczającą przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2001 r., sygn. akt: I PKN 171/00).
Ogłoszenie upadłości pracodawcy nie jest przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi zatrudnionemu już po tym zdarzeniu (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 1997 r., o sygn. akt: I PKN 426/97). Przepisy regulują bowiem w tym aspekcie jedynie sytuację pracowników będących w stosunku pracy w dniu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, w związku z czym wszelkie powyższe dotyczy umów o pracę zawartych przed ogłoszeniem upadłości lub wszczęciem postępowania zmierzającego do likwidacji pracodawcy.
Od tej chwili (ogłoszenia upadłości) niedopuszczalną ingerencją w sprawy związane z procesem upadłościowym byłoby ze strony sądu pracy badanie stopnia zaawansowania postępowania upadłościowego i rozstrzyganie, w jakim momencie powinna nastąpić likwidacja określonej działalności, sprzedaż składników majątkowych, zwalnianie poszczególnych pracowników oraz jego kolejność (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2001 r., sygn. akt: I PKN 171/00). Upadłość pracodawcy nie jest zdarzeniem prowadzącym do automatycznego wygaśnięcia umowy o pracę (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2001 r., sygn. akt: I PKN 830/00). W celu zakończenia więzi prawnej konieczne jest rozwiązanie umów o pracę za wypowiedzeniem lub porozumieniem stron.
Upadłość firmy a odprawa i zaległe pensje
Ogłoszenie upadłości firmy stwarza swego rodzaju stan nadzwyczajny prawa pracy pozwalający na pominięcie ukształtowanych standardów ochronnych pracownika.
Jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub umowy o pracę zawartej na czas określony następuje z powodu ogłoszenia upadłości, pracodawca może w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. Wszelkie niezaspokojone należności pracownicze podlegają dalszemu zaspokojeniu. Syndyk lub likwidator z urzędu uwzględnia te należności w wykazie wierzytelności do upadłego zakładu pracy. Końcowo na nich spoczywa również obowiązek doręczenia pracownikowi świadectwa pracy.
Przepisy postępowania upadłościowego nie przewidują wypłat świadczeń pieniężnych dla pracowników w związku z ogłoszeniem upadłości. Sytuację pracowników chroni jednak ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Ustawa ta wprowadza model obejmowania pracowników tzw. zwolnieniem grupowym. Oznacza to, iż w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (taką przyczyną jest także upadłość firmy), w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:
- 1) 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
- 2) 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
- 3) 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników pracownikom przysługiwać będzie rekompensata za utratę miejsca pracy z powodu niezależnego od pracownika. Takiej rekompensaty nie zostanie również pozbawiony pracownik nieobjęty zwolnieniem grupowym. Jeżeli bowiem przyczyną rozwiązania stosunku pracy jest ogłoszenie upadłości, jego sytuację ustawodawca potraktował tożsamo, jak w przypadku zwolnienia grupowego.
Tym samym zarówno pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, jak i w ramach zwolnienia w trybie indywidulanym przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:
- 1) jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,
- 2) dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
- 3) trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Wysokość odprawy pieniężnej nie może jednak przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.
Uprawnień do uzyskania odprawy nie nabędą natomiast osoby świadczące pracę na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło, jak również wykonujące pracę tymczasową.
Jeżeli są Państwo przedsiębiorcą upadłej firmy, zastanawiają się nad ogłoszeniem upadłości, bądź też znaleźli się Państwo po stronie osób, których firma ogłosiła upadłość i nie są pewni swoich praw, czy też obowiązków oraz co stanie się z Państwa zobowiązaniami, czy też nie są Państwo pewni czy mają prawo do odprawy, bądź odszkodowania, odwiedźcie zakładkę Kontakt i pozwólcie zweryfikować swoje wątpliwości z pomocą naszych specjalistów.Szukasz sprawdzonego radcy prawnego?