Upadłość firmy i co dalej

Upadłość firmy i co dalej?

Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. W praktyce oznacza to, iż z chwilą ogłoszenia upadłości majątek dłużnika przestaje służyć swojemu właścicielowi i zaczyna służyć jego wierzycielom. Po ogłoszeniu upadłości przedsiębiorca występuje w obrocie pod dotychczasową firmą z dodaniem oznaczenia "w upadłości".

W skład masy upadłości wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego.

Od chwili powstania masy upadłości upadły traci legitymację zarówno czynną, jak i bierną w odniesieniu do mienia, które tę masę stanowi. Ewentualne powództwo wytoczone przez upadłego lub przeciw upadłemu po ogłoszeniu upadłości, podlega zatem oddaleniu z braku legitymacji. vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2003 r., o sygn. akt: IV CKN 1750/00

Wraz z ogłoszeniem upadłości zastosowanie znajdują szczególne przepisy znajdujące się w ustawie prawo upadłościowe, które przewidują szereg uregulowań specjalnych, zmieniających sytuację zarówno dłużnika, jak i jego kontrahentów. Zobowiązania pieniężne upadłego, których termin płatności świadczenia jeszcze nie nastąpił, stają się wymagalne z dniem ogłoszenia upadłości. Zobowiązania majątkowe niepieniężne zmieniają się z dniem ogłoszenia upadłości na zobowiązania pieniężne i z tym dniem stają się płatne, chociażby termin ich wykonania jeszcze nie nastąpił. Nadto z masy upadłości mogą być zaspokojone odsetki od wierzytelności, należne od upadłego, za okres do dnia ogłoszenia upadłości.

Należy pamiętać, iż roszczenie wynikające z umowy zawartej w wyniku przyjęcia oferty złożonej przez upadłego może być przez wierzyciela dochodzone w postępowaniu upadłościowym tylko wtedy, gdy oświadczenie o przyjęciu oferty zostało złożone upadłemu przed dniem ogłoszenia upadłości.

Upadłość firmy a zobowiązania kredytowe

Umowa kredytu bankowego kreuje stosunek prawny o charakterze trwałym. Pozwala ona tym samym stronie uprawnionej, na korzystanie ze środków pieniężnych w ciągu oznaczonego w treści umowy czasu, z obowiązkiem jego zwrotu po upływie tego czasu. Niemniej celem uniknięcia nadmiernego obciążenia masy upadłości koniecznością realizacji zobowiązań wynikających z umowy kredytu bankowego zasadą generalną jest, iż z dniem ogłoszenia upadłości umowa kredytu, podobnie jak umowa pożyczki wygasa, jeżeli przed tym terminem kredytodawca nie przekazał środków pieniężnych do dyspozycji upadłego.

Kredytodawca może dochodzić naprawienia szkody w postępowaniu upadłościowym, zgłaszając te wierzytelności sędziemu-komisarzowi. W razie oddania do dyspozycji upadłego przed dniem ogłoszenia upadłości części środków pieniężnych, upadły traci prawo do żądania wypłaty części nieprzekazanej. Ponieważ umowa kredytowa wygasa w chwili ogłoszenia upadłości z mocy prawa, przekazanie przedmiotu kredytu po ogłoszeniu upadłości jest świadczeniem nienależnym, w związku z czym wskutek wygaśnięcia umowy przedmiot kredytu nie przechodzi na własność kredytobiorcy, a kredytodawca może się domagać wyłączenia go z masy upadłości.

Upadłość firmy – co z pracownikami?

Przepisy prawa pracy nie blokują działań zmierzających do zaprzestania działalności przedsiębiorstwa, określają natomiast sytuację pracowników w związku z takimi działaniami. Upadłość pracodawcy nie powoduje wygaśnięcia stosunku pracy, w związku z czym konieczne jest dokonanie czynności prawnych zmierzających do rozwiązania obowiązujących umów o pracę.

Warto zaznaczyć, iż w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, nie stosuje się m.in. przepisów dotyczących obowiązku przeprowadzenia konsultacji wypowiedzenia z zakładową organizacją związkową, ochrony przedemerytalnej oraz ochrony związanej z usprawiedliwioną nieobecnością w pracy oraz w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, ani też przepisów szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę.

W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd może orzec, stosownie do żądania pracownika o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu, o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. Należy pamiętać, iż wraz z ogłoszeniem upadłości prawodawca przewidział szereg uregulowań specjalnych, zmieniających sytuację pracownika. Tym samym ogłoszenie upadłości stanowić będzie wystarczającą przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2001 r., sygn. akt: I PKN 171/00).

Ogłoszenie upadłości pracodawcy nie jest przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi zatrudnionemu już po tym zdarzeniu (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 1997 r., o sygn. akt: I PKN 426/97). Przepisy regulują bowiem w tym aspekcie jedynie sytuację pracowników będących w stosunku pracy w dniu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, w związku z czym wszelkie powyższe dotyczy umów o pracę zawartych przed ogłoszeniem upadłości lub wszczęciem postępowania zmierzającego do likwidacji pracodawcy.

Od tej chwili (ogłoszenia upadłości) niedopuszczalną ingerencją w sprawy związane z procesem upadłościowym byłoby ze strony sądu pracy badanie stopnia zaawansowania postępowania upadłościowego i rozstrzyganie, w jakim momencie powinna nastąpić likwidacja określonej działalności, sprzedaż składników majątkowych, zwalnianie poszczególnych pracowników oraz jego kolejność (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2001 r., sygn. akt: I PKN 171/00). Upadłość pracodawcy nie jest zdarzeniem prowadzącym do automatycznego wygaśnięcia umowy o pracę (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2001 r., sygn. akt: I PKN 830/00). W celu zakończenia więzi prawnej konieczne jest rozwiązanie umów o pracę za wypowiedzeniem lub porozumieniem stron.

Upadłość firmy a odprawa i zaległe pensje

Ogłoszenie upadłości firmy stwarza swego rodzaju stan nadzwyczajny prawa pracy pozwalający na pominięcie ukształtowanych standardów ochronnych pracownika.

Jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub umowy o pracę zawartej na czas określony następuje z powodu ogłoszenia upadłości, pracodawca może w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. Wszelkie niezaspokojone należności pracownicze podlegają dalszemu zaspokojeniu. Syndyk lub likwidator z urzędu uwzględnia te należności w wykazie wierzytelności do upadłego zakładu pracy. Końcowo na nich spoczywa również obowiązek doręczenia pracownikowi świadectwa pracy.

Przepisy postępowania upadłościowego nie przewidują wypłat świadczeń pieniężnych dla pracowników w związku z ogłoszeniem upadłości. Sytuację pracowników chroni jednak ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Ustawa ta wprowadza model obejmowania pracowników tzw. zwolnieniem grupowym. Oznacza to, iż w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (taką przyczyną jest także upadłość firmy), w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:

1. 1) 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
2. 2) 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
3. 3) 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników pracownikom przysługiwać będzie rekompensata za utratę miejsca pracy z powodu niezależnego od pracownika. Takiej rekompensaty nie zostanie również pozbawiony pracownik nieobjęty zwolnieniem grupowym. Jeżeli bowiem przyczyną rozwiązania stosunku pracy jest ogłoszenie upadłości, jego sytuację ustawodawca potraktował tożsamo, jak w przypadku zwolnienia grupowego.

Tym samym zarówno pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, jak i w ramach zwolnienia w trybie indywidulanym przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:

1. 1) jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,
2. 2) dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
3. 3) trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Wysokość odprawy pieniężnej nie może jednak przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Uprawnień do uzyskania odprawy nie nabędą natomiast osoby świadczące pracę na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło, jak również wykonujące pracę tymczasową.

Jeżeli są Państwo przedsiębiorcą upadłej firmy, zastanawiają się nad ogłoszeniem upadłości, bądź też znaleźli się Państwo po stronie osób, których firma ogłosiła upadłość i nie są pewni swoich praw, czy też obowiązków oraz co stanie się z Państwa zobowiązaniami, czy też nie są Państwo pewni czy mają prawo do odprawy, bądź odszkodowania, odwiedźcie zakładkę Kontakt i pozwólcie zweryfikować swoje wątpliwości z pomocą naszych specjalistów.